Εκπαιδευτικές μέθοδοι

Ακολουθεί μια σύντομη επισκόπηση των συχνότερων εκπαιδευτικών μεθόδων οι οποίες χρησιμοποιούνται στα πλαίσια της τυπικής εκπαίδευσης με στόχο τη μετάδοση γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και, όπως θα διαπιστώσετε, η μέθοδος project είναι μια από αυτές.

Η Μέθοδος 'Project')

Η μέθοδος 'Project' είναι μια μορφή συλλογικής εργασίας κατά την οποία, μεταξύ των άλλων, οι εκπαιδευόμενοι:

· συναποφασίζουν το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν και το οποίο πρέπει να σχετίζεται με τα ενδιαφέροντά τους

· οργανώνονται σε ομάδες, θέτουν στόχους, επιλέγουν επιμέρους μεθοδολογίες και σχεδιάζουν το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του προγράμματος

· υλοποιούν τις δράσεις που έχουν προδιαγράψει (π.χ. συλλογή πληροφοριών, παρατήρηση και καταγραφή στοιχείων, κλπ.)

· ανταλλάσσουν πληροφορίες σε τακτά διαστήματα με σκοπό να αλληλοβοηθηθούν

· συζητούν τα προβλήματα που προκύπτουν (οργανωτικά, ερευνητικά, διαπροσωπικά), ώστε να υπάρξει λειτουργική αναπροσαρμογή του προγράμματος

· αυτο-αξιολογούνται σύμφωνα με κριτήρια που οι ίδιοι θέτουν

· Ο ρόλος του εκπαιδευτή/ων είναι συμβουλευτικός και ισότιμος με το ρόλο των εκπαιδευόμενων

· Σημασία σε αυτή τη μέθοδο έχει η διαδικασία διεξαγωγής της, και όχι τόσο το τελικό αποτέλεσμα, καθώς και η ελευθερία έκφρασης που πρέπει να νοιώθουν οι συμμετέχοντες και ο σεβασμός που πρέπει να μάθει να δείχνει ο ένας για τον άλλον.

Επίλυση προβλήματος (Problem solving)

Οι εκπαιδευόμενοι εμπλέκονται στην επίλυση ενός προβλήματος που συχνά απαιτεί και ερευνητική εργασία. Συνήθως το πρόβλημα έχει σχέση με το άμεσο περιβάλλον τους και επιζητείται η καταγραφή των εναλλακτικών λύσεων. Σύμφωνα με τους Καλαϊτζίδη και Ουζούνη (1999), τα στάδια επίλυσης ενός προβλήματος είναι: 1. Προσδιορισμός και τοποθέτηση του προβλήματος, 2. Ανάλυση του προβλήματος, 3. Αναζήτηση λύσεων, 4. Αξιολόγηση των προτεινόμενων λύσεων, 5. Σχεδιασμός της δράσης και 6. Πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων.

Πειραματιμός (Experimentation)

Η μέθοδος αυτή επίσης ασχολείται με την επίλυση ενός προβλήματος που ερευνάται κάτω από συνθήκες που επιτρέπουν την διατύπωση και τον έλεγχο υποθέσεων, την εφαρμογή κάποιας λύσης που έχει επιλεγεί υπό τη μορφή πειράματος και καταγραφής των αποτελεσμάτων του για να ακολουθήσει η εξαγωγή συμπερασμάτων.

Μελέτη περίπτωσης (Case study)

Εξετάζεται μια χαρακτηριστική περίπτωση όπως παρουσιάζεται από την επικαιρότητα και τα μέσα ενημέρωσης και βοηθά στην έκφραση συναισθημάτων, πεποιθήσεων, θέσεων από την πλευρά των εκπαιδευόμενων. Αναλυτικότερα τα στάδια μιας μελέτης περίπτωσης περιλαμβάνουν: την καταγραφή των στόχων, τη συλλογή πληροφοριών, τη μελέτη τους, την ανάλυση και επεξεργασία μέσω συζήτησης μεταξύ διαφορετικών ομάδων και την επίτευξη μιας συμφωνίας για δράση.

Προσομοίωση (Simulation)

Αναπαράσταση μιας κατάστασης (που μπορεί να είναι και πραγματική) και κατασκευή μοντέλου (model building) το οποίο αναπαριστά την πραγματική κατάσταση με όλες τις διαστάσεις της. Κατά την κατασκευή του μοντέλου, αναδεικνύονται όλες οι συνιστώσες και οι συγκρουσιακές καταστάσεις που συνθέτουν και συνοδεύουν το ζήτημα. Αυτή είναι η αφορμή που πρέπει να αξιοποιήσει ο εκπαιδευτής και να αναλύσει στους εκπαιδευόμενους τις συνιστώσες του ζητήματος. Στόχος συνήθως είναι η επίτευξη μιας ισορροπίας του συστήματος που προσομοιώνεται ή η εξεύρεση λύσης (ή λύσεων) στο πρόβλημα. Οι προσομοιώσεις σε Η/Υ, αποτελούν μια νέα διάσταση στην κατασκευή μοντέλων, που παρέχει εξαιρετικές δυνατότητες στους εκπαιδευόμενους για την ανάπτυξη, την επεξεργασία και τη δοκιμασία πολύπλοκων μοντέλων.

Καταιγισμός ιδεών (Brainstorming)

Ο καταιγισμός ιδεών είναι μια μέθοδος χρήσιμη για την ανάδειξη των απόψεων και των στάσεων των εκπαιδευόμενων πάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Ο εκπαιδευτής παρουσιάζει στους εκπαιδευόμενους το ζήτημα και τους παρέχει μερικά λεπτά προκειμένου να το συζητήσουν και να καταθέσουν τις απόψεις τους. Οι απόψεις αυτές καταγράφονται σε έναν πίνακα και ακολουθεί συζήτηση μέχρι να ιεραρχηθούν (ανάλογα με την αξία τους) οι απόψεις που υποστηρίχθηκαν. Η μέθοδος αυτή, αποτελεί μια καλή τεχνική στην εξάσκηση των εκπαιδευόμενων στην σύντομη επεξεργασία, παρουσίαση και υποστήριξη μιας άποψης, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου δεν έχουν ολοκληρωμένη άποψη για το θέμα. Παράλληλα, τους μαθαίνει να αποφεύγουν τις πρόωρες και απρόσεχτες αξιολογήσεις, όπως και να νοιώθουν αυτοπεποίθηση συμμετέχοντας σε κοινές δραστηριότητες.

Διάλεξη (Lecture)

Η διάλεξη αποτελεί μέθοδο που χαρακτηρίζει το δασκαλοκεντρικό πρότυπο, δηλαδή τη μετωπική διδασκαλία με τους εκπαιδευόμενους σε έναν παθητικό ρόλο. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για την υλοποίηση ενός προγράμματος, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Τέτοιες προϋποθέσεις είναι: η αξιοποίηση εκπαιδευτικών μέσων και η παράλληλη χρήση μιας άλλης μεθόδου (π.χ. της συζήτησης). Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το θέμα του προγράμματος είναι δύσκολο και απαιτείται η κατανόηση ορισμένων επιστημονικών εννοιών, η χρήση της διάλεξης μπορεί να εξυπηρετήσει στην αρχική αποσαφήνιση των εννοιών. Όταν οι εκπαιδευόμενοι είναι προετοιμασμένοι για την παρακολούθηση μιας διάλεξης που εξυπηρετεί στην καλύτερη κατανόηση θεμάτων, τότε μπορεί να αποδειχτεί πολύ γόνιμη μέθοδος.

(Για αναλυτικότερη παρουσίαση των μεθόδων αυτών και άλλων και μάλιστα σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική εκπαίδευση,

βλ. http://alkaios.aegean.gr/sppe/plan/planning/step1/gr-unit6.htm)

Βασική βιβλιογραφία για τη μέθοδο Project

Frey K., Η μέθοδος Project. Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο, ως θεωρία και πράξη, εκδ. Αφοι Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1986

Χρυσαφίδης Κ., Βιωματική -επικοινωνιακή διδασκαλία. Η εισαγωγή της μεθόδου project στο σχολείο, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1994

Katz L. & Chard S., Η Μέθοδος Project: Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικότητας των παιδιών προσχολικής ηλικίας, εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2004

Επίσης στις παρακάτω σελίδες μπορείτε να βρείτε επιπλέον χρήσιμο υλικό σχετικά με τη μέθοδο project:

Γενική θεώρηση και διάκριση των τεσσάρων βασικών σταδίων της διαδικασίας
Θεωρητικό πλαίσιο, δομή της μεθόδου και κριτική αποτίμηση
Συνοπτική παρουσίαση του θεωρητικού πλαισίου και παραδείγματα